Informatie
Vier jaar geleden startte Enza Zaden een specifiek veredelingsprogramma voor specialty tomaten. Nu al liggen er twee nieuwe rassen in de winkels en er volgt meer. “Dit snelle succes is te danken aan twee factoren: perfect teamwork en de hulp van technologie”, aldus Crop Breeding Manager Martijn van Stee. In overleg met Marketing & Sales en de afdeling Technology stelden Van Stee en Senior Veredelaar Gianplacido di Rosa van Enza Zaden Italy (Sicily) een uitgebreide eisen- en wensenlijst samen en werd het meerjarige project op de rails gezet. En de lat lag meteen hoog: er moesten vormen en kleuren komen die er nog niet waren. “Op meer van hetzelfde zit niemand te wachten,” zegt Van Stee, “je moet je echt onderscheiden.” Verder was er behalve vorm en kleur natuurlijk de smaak én moesten de nieuwe rassen van vroeg tot laat productief zijn, makkelijk om mee te werken en weinig gevoelig voor ziekten.
Uit de ‘snoepwinkel’ van Di Rosa werden de mooiste kruisingsouders gekozen. “We namen goede rode rassen als uitgangspunt, kruisten de ouders van die rassen met gele soorten en kruisten de nakomelingen herhaaldelijk terug om lijnen met stabiele eigenschappen te vormen,” legt hij uit. “Die gingen vervolgens in de vorm van bladmonsters naar Enkhuizen om in het lab te worden gescreend op de gewenste eigenschappen.” En daarna ging het hard.
“In een traditioneel veredelingsproces beoordeel je vooral op fenotype en moet je telkens wachten tot de plant zich voldoende heeft ontwikkeld om vrucht te dragen,” zegt Van Stee. “DNA-analyse en merkertechnologie hebben dat proces aanzienlijk versneld. Met behulp van genenmerkers konden we al van jonge planten onder andere vaststellen of ze over de gewenste kleur en resistenties beschikten en of ze al dan niet gevoelig waren voor neusrot of zwelscheurtjes tijdens de vruchtrijping. Uiteindelijk moet je natuurlijk ook de vruchten beoordelen en moet een nieuw ras zich altijd onder praktijkomstandigheden in het veld bewijzen ten opzichte van de concurrentie. Door het samenspel tussen traditionele veredeling op Sicilië en de laboratoria in Enkhuizen is de tijdsduur van het eerste traject met minimaal 1,5 jaar bekort.”
En waren er 3 jaar na de start van het specialty project, al 2 rassen klaar voor de ultieme praktijktest: een gele en een oranje mini-pruimtomaat. De selecties werden getest in Spanje, de Verenigde Staten, Canada en – op kleine schaal – in Nederland. “Die toets hebben ze met glans doorstaan”, aldus Van Stee. “Ze hadden hetzelfde gewastype en dezelfde resistenties als de commerciële rode rassen, maar onderscheidden zich positief op kleur en smaak. Beide rassen lenen zich perfect voor de onverwarmde teelt en zijn onlangs op redelijke schaal geplant bij enkele telers in Spanje. Een nog sneller succes heb ik bij tomaten nooit eerder gezien. We hebben er zelfs nog geen rasnamen voor bedacht.”
En bij die 2 blijft het niet als het aan Van Stee en Di Rosa ligt. “Er zitten op dit moment zes nummers in de pijplijn waar we hoge verwachtingen van hebben”, vertelt Di Rosa. “Daar zitten ook rassen bij voor de verwarmde teelt. Voor beide teeltsystemen komt er dit jaar onder andere een heerlijke gele cherrytomaat beschikbaar.” Ook de marketingmachine werkt op volle toeren. “Denk aan verschillende vormen en kleuren in één verpakkingsconcept, zoals het Tribelli® concept waarmee we een unieke positie hebben gecreëerd voor onze mini puntpaprika’s,” zegt Van Stee. “Daarmee kun je vooral in het groeiende snacksegment een hoge toegevoegde waarde creëren voor producenten en retailers.”
